Friederike van der Jagt is privacyrechtadvocaat en voorzitter van Take Back Your Privacy. De stichting is eerder dit jaar een rechtszaak gestart tegen TikTok. Hoe kijkt Friederike naar de Code voor Kinderrechten en wat kan je als burger zelf doen om te zorgen dat privacywetgeving wordt nageleefd?
Wat is ons handelingsperspectief als burger om te zorgen dat privacywetgeving wordt nageleefd?
Wat was je eerste en/of favoriete technologische apparaat?
Wie kent hem niet: de Nokia 3310 – onverwoestbaar en overleefde zelfs de WC als je hem in een bakje rijst stopte of op de verwarming legde.
Wat wens je kinderen toe op het gebied van technologie, vandaag de dag en in de toekomst?
Dat technologie in dienst van kinderen komt te staan om hen te helpen in hun ontwikkeling en dat kinderen al op de basisschool ‘mediawijs’ worden gemaakt.
Op welke manier heeft het werk van jouw organisatie met kinderen te maken?
De Stichting Take Back Your Privacy, waar ik voorzitter van ben, is een rechtszaak gestart tegen TikTok. Wij werken hierbij samen met de Consumentenbond. TikTok verwerkt op grote schaal gegevens van kinderen, zonder zich hierbij aan de regels te houden. Wij volwassenen hebben een verantwoordelijkheid om kinderen te beschermen: hun persoonsgegevens zijn geen handelswaar. Daarom vragen we TikTok om hun app aan te passen en aan kinderen een schadevergoeding te betalen.
Waarom is deze code voor jouw organisatie en/of jouw doelgroep relevant?
Apps als TikTok zijn enorm populair en als ouder kan je zelf bijna niet voorkomen dat kinderen ze gaan gebruiken. Het is daarom belangrijk dat aanbieders van dergelijke apps zich houden aan de regels. De code geeft op een makkelijke manier een aantal van die belangrijke regels weer, die ook al in de wet staan. Doordat de code begrijpelijk is voor iedereen die bij het ontwikkelen van apps betrokken is, kan in de hele keten rekening worden gehouden met deze basisprincipes.
Welke beginselen van de Code voor Kinderrechten zijn voor jou het meest belangrijk of waar heb je de meeste zorgen over?
Beginsel 6: zorg voor een kindvriendelijk privacy ontwerp. Dit beginsel dwingt je om na te denken over welke gegevens je nu echt nodig hebt en dat brengt je dan weer verder bij de invulling van de andere beginselen. Privacy van kinderen moet vanaf de start het uitgangspunt zijn. Ik maak me namelijk het meeste zorgen erover dat kinderen niet goed beseffen welke gevolgen het ongebreideld verzamelen en verspreiden van hun gegevens of het aangaan van challenges kunnen hebben.
Hoe ga je de code in de toekomst in jouw werk implementeren?
In de procedure die we tegen TikTok voeren hebben we op diverse punten al verwezen naar de Code. Ook in toekomstige procedures zullen we waar mogelijk steeds de Code aanhalen, om de kenbaarheid ervan te vergroten en te zorgen dat partijen niet meer om de code heen kunnen.
Voor wie is de Code nog meer van belang?
Leraren kunnen de Code gebruiken om kinderen mediawijzer te maken op een voor hen toegankelijk niveau. Ouders krijgen via de Code een beter zicht op de zaken die goed geregeld moeten zijn; dat helpt hen niet alleen bij het maken van keuzes voor hun kinderen, maar ook voor henzelf. We lijken wellicht allemaal digital savvy, maar als je doorvraagt, valt dit in de praktijk vaak tegen. Zelf kreeg ik mijn eerste mobieltje toen ik 18 was, dat is niet te vergelijken met de social media-druk die tegenwoordig op kinderen rust.
Wat is ons handelingsperspectief als burger om te zorgen dat privacywetgeving wordt nageleefd?
Allereerst moet je zelf kritisch zijn op wat je online deelt en je kinderen dit ook leren. Daarnaast kan je bijv. een klacht indienen bij de Nederlandse privacytoezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens (“AP”). Wanneer de AP veel klachten krijgt over een bepaalde partij, kan dit ertoe leiden dat zij een onderzoek start en kunnen boetes worden uitgedeeld. Zo heeft TikTok onlangs een boete van EUR 750.000,- gekregen. Ook kan je je aansluiten bij organisaties die massaschadeclaims voeren tegen partijen die de privacy schenden. Zelf naar de rechter stappen kost veel tijd en geld, maar als je je verenigt met anderen, dan kun je echt een vuist maken. Vaak is deelnemen heel simpel; je meldt je aan bij een stichting en hebt er verder weinig omkijken naar. Het enkele feit dat er een procedure wordt gestart, leidt er vaak al toe dat partijen hun gedrag gaan aanpassen. Doen dus!